Οδηγίες αντιμετώπισης αναφυλαξίας

Τι είναι η Αναφυλαξία;

Είναι ο πιο σοβαρός τύπος αλλεργικής αντίδρασης. Εκδηλώνεται αιφνίδια, εξελίσσεται πολύ γρήγορα και προβάλλει με ποικιλία συμπτωμάτων. Κάποια από αυτά μπορεί να είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά, απειλητικά. Απαιτείται επείγουσα αντιμετώπιση.

 

Πώς προκαλείται;

Πυροδοτείται από την «υπεραντίδραση» του ανοσιακού (ανοσοποιητικού) συστήματος σε μια ακίνδυνη ουσία (π.χ. τροφή, φάρμακο), σε φυσικό παράγοντα (π.χ. κρύο, άσκηση) ή ασήμαντο τσίμπημα εντόμου ώστε να προκαλούνται συμπτώματα από διάφορα συστήματα.

 

Πώς εκδηλώνεται;

Τα συμπτώματα συνήθως εκδηλώνονται σε λεπτά έως λίγη ώρα μετά την επαφή με τον υπεύθυνο παράγοντα. Συνήθως υποχωρούν αυτόματα ή μετά τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής. Σχετικά σπάνια επανεμφανίζονται λίγες ώρες αργότερα (όψιμη φάση). Ως εκ τούτου είναι απαραίτητη η παρακολούθηση, όχι μόνο όσο διαρκούν τα συμπτώματα αλλά και για τις επόμενες ώρες.

 

Τα συμπτώματα της αναφυλαξίας μπορεί να είναι:

• Κνησμός (φαγούρα) στο κεφάλι, τις παλάμες, τα πέλματα, αιφνίδια ερυθρότητα στο πρόσωπο, πομφοί («πετάλες», «φλούμπες») στο δέρμα που μπορεί να συρρέουν, οίδημα (πρήξιμο) στα βλέφαρα, τα χείλη ή και αλλού
• Ωχρότητα, μπορεί και κυάνωση, ζάλη, αίσθημα λιποθυμίας, υπόταση, ταχυκαρδία, μέχρι και απώλεια των αισθήσεων
• Ναυτία, πόνος στη κοιλιά/κράμπες, έμετοι, διάρροια
• Βραχνάδα στη φωνή, θόρυβος στην αναπνοή, δύσπνοια, αίσθημα σφιξίματος στο λαιμό, βήχας, πόνος στο στήθος, δυσφορία, δυσκολία στην κατάποση, φαγούρα (γαργάλημα) στο στόμα και το φάρυγγα, «αίσθημα ξένου σώματος» στο λαιμό, μπούκωμα στη μύτη, μπορεί και καταρροή
• Αίσθημα άγχους, πανικού.
• Συνηθέστερες είναι οι εκδηλώσεις από το δέρμα, αν και δεν παρατηρούνται πάντοτε, ιδιαίτερα όταν τα αλλεργιογόνα είναι στην τροφή ή το υλικό που αφήνουν τα έντομα (σφήκα, μέλισσα) με το τσίμπημα.
• Τα παιδιά με άσθμα που εκδηλώνουν αναφυλαξία, έχουν αυξημένες πιθανότητες να την εκδηλώσουν με σοβαρότερη εικόνα.

Τα πιο επικίνδυνα συμπτώματα είναι η υπόταση (χαμηλή αρτηριακή πίεση), η δυσκολία στην αναπνοή και η απώλεια της συνείδησης (το παιδί δεν επικοινωνεί με το περιβάλλον).

• Εάν υπάρχει κάποιο από αυτά, ιδιαίτερα μετά από λήψη τροφής, φαρμάκου ή μετά από τσίμπημα εντόμου, μη χάσετε την ψυχραιμία σας, εφαρμόστε με ακρίβεια τα βήματα που περιγράφονται στη συνέχεια ή ήδη γνωρίζετε.
• Αναζητήστε αμέσως ιατρική βοήθεια, μην περιμένετε να δείτε αν τα συμπτώματα θα καλυτερεύσουν ή χειροτερέψουν.
• Γι’ αυτό, διαβάστε με προσοχή τις οδηγίες που ακολουθούν, πριν χρειαστεί να τις εφαρμόσετε. Μη διστάσετε να ρωτήσετε ώστε να σας γίνει απολύτως σαφές ότι από αυτά δεν κατανοείτε.

 

Ποιές ενέργειες πρέπει να γίνουν άμεσα;

Σε περίπτωση αναφυλαξίας πρέπει να χορηγηθεί άμεσα ενδομυϊκά ένεση αδρεναλίνης.

• Να έχετε πάντα μαζί σας το σκεύασμα ενέσιμης αδρεναλίνης που είναι έτοιμο για χρήση σε προγεμισμένη αυτοενέσιμη σύριγγα. Να γνωρίζετε τον τρόπο και τον κατάλληλο χρόνο χρήσης της. Ιδανικά, πρέπει να έχετε μαζί σας και δεύτερη ένεση. Ανανεώνετε πάντα το σκεύασμα αμέσως μετά τη λήξη του.
• Αναζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια με την έναρξη του επεισοδίου. Όσο πιο έγκαιρα αντιμετωπιστεί η αντίδραση, τόσο λιγότερο επικίνδυνη θα είναι.

 

Σε περίπτωση σοβαρού αναφυλακτικού επεισοδίου, τι να κάνει ο συνοδός του ασθενή;

• Να τον τοποθετήσει ξαπλωμένο με τα πόδια ψηλότερα από το σώμα
• Να εξασφαλίσει τη βατότητα των ανώτερων αεραγωγών (στόμα, φάρυγγας)
• Αν δεν υπάρξει ικανοποιητική βελτίωση με την πρώτη δόση της αδρεναλίνης, να την επαναλάβει μετά 5-15 λεπτά (μέχρι 3 δόσεις συνολικά) έως ότου ελεγχθούν τα συμπτώματα και αυξηθεί η αρτηριακή πίεση
• Να καλέσει ασθενοφόρο
• Μετά την αδρεναλίνη να μεριμνήσει να χορηγηθεί κορτιζόνη για να προληφθεί η επιδείνωση τις επόμενες ώρες και αντιισταμινικό κυρίως για τις δερματικές εκδηλώσεις

 

Τι άλλα να γνωρίζει ο γονέας ή ο συνοδός ή ο ίδιος ο ασθενής;

• Συνήθως, η διάγνωση απαιτεί την συνύπαρξη εκδηλώσεων από δύο συστήματα, από τα οποία συχνότερα προσβάλλεται το δέρμα. Απαιτούνται εκδηλώσεις και από κάποιο άλλο σύστημα, όπως το αναπνευστικό (βράγχος, βήχας, δύσπνοια κ.ά.), πεπτικό (έμετοι, διάρροιες, κοιλιακό άλγος κ.ά.), κυκλοφορικό (υπόταση κ.ά.), νευρικό (λήθαργος).
• Εάν υπάρχουν συμπτώματα μόνο από ένα σύστημα μετά από επαφή με γνωστό αλλεργιογόνο σε παιδί με ιστορικό αναφυλαξίας, τίθεται η διάγνωση της αναφυλαξίας και αντιμετωπίζεται ανάλογα.
• Αναφυλαξία μπορεί να προκαλέσει η άσκηση (άθληση), σε συνδυασμό με λήψη τροφής μέχρι δύο ώρες νωρίτερα.
• Όταν χρησιμοποιείται προγεμισμένη σύριγγα, παιδιά βάρους σώματος 7,5-25 kg χορηγείται δόση 0,15 mg, ενώ για άνω των 25 kg, 0,3 mg.
• Σε ασθενείς με μεγάλο βάρος σώματος (>100 kg) η αρχική δόση είναι 500 μg (0,5 mL).

 

Οδηγίες χρήσης αυτοχορηγούμενης προγεμισμένης σύριγγας αδρεναλίνης (ANAPEN)